המאמר מובא בערבית עם הקדמה מאת אנדרה דרזנין:

כותבת המאמר, הד"ר נוואל אל-סעדאווי, נולדה במצרים ב-1931. אל-סעדאווי, רופאה פסיכיאטרית במקצועה, היא סופרת ואקטיביסטית פמיניסטית ידועה. ספריה הרבים, בהם ספרי עיון וקבצי סיפורים, עוסקים במעמד האשה ובחיי נשים בחברה המצרית. אל-סעדאווי עסקה בעקביות ובאומץ רב בביקורת המנהג המכונה "מילת הנשים" בחברה המצרית שהיא עצמה היתה אחת מקורבנותיו בהיותה ילדה. כרופאה התומכת בהגנה על זכויות אדם אל-סעדאווי מתנגדת גם למילת בנים מתוך אמונה שיש להגן על ילדים וילדות מפני פגיעה באיבריהם.

אל-סעדאווי השלימה את לימודי הרפואה באוניברסיטת קהיר בשנת 1955. בעבודתה כרופאה היא למדה להכיר את סבלן הגופני והנפשי של נשים, ובספריה היא בחנה את הקשר בין בעיותיהן ובין מנהגים תרבותיים דכאניים, מערכות פטריארכליות, דיכוי מעמדי והשפעות של כוחות אימפריאליסטיים על החברה המצרית בכלל ועל האשה המצרייה בפרט.

אל-סעדאווי מונתה למנהלת השירות לבריאות הציבור במצרים היכן שפגשה את בן זוגה,  הרופא והסופר שריף חטאטה, שהיה אסיר פוליטי במצרים במשך 13 שנים. השניים נישאו בשנת 1964 והולידו בן ובת. ב-1972, לאחר שפורסם ספרה המאתגר "האשה והסקס", פוטרה אל-סעדאווי מתפקידה בשירות הבריאות הציבורי, ובשנים שלאחר היא פוטרה מטעמים דומים ממשרות נוספות.

אל-סעדאווי התנגדה לחוזה השלום שחתם הנשיא אנוואר אל-סאדאת עם מדינת ישראל, ונאסרה בשל כך בספטמבר 1981 בכלא הנשים קנאטיר. היא שוחררה כחודש לאחר רצח הנשיא המצרי. על תקופת מאסרה כתבה את ספרה "זכרונות מכלא הנשים".

ב-1988, כשרבו האיומים על חייה מצד גורמים איסלאמיסטיים עזבה אל-סעדאווי את מצרים ועברה ללמד במספר אוניברסיטאות בארצות הברית. לאחר כשמונה שנים חזרה לארצה.

אל-סעדאווי השתתפה בהפגנות המתקיימות בכיכר אל-תחריר בקהיר, בקריאה להפלת השלטון המצרי בהנהגת חסני מבארכ.

מאמרה המובא להלן פורסם באתר האינטרנט הערבי "השיח המתורבת" (אל-חוואר אל-מתמדן) המגדיר את עצמו כך: שמאלני, חילוני, דמוקרטי, בעד חברה אזרחית, חילונית ודמוקרטית שבה יובטחו החירות והצדק החברתי לכול.

במאמרה מציגה אל-סעדאווי את השקפתה האישית לגבי טיבה של המהפכה המתחוללת במצרים. שני ציטוטים:

"[…] מטרת המהפכה המצרית היתה הגשמת החירות, הכבוד והצדק לכל העדות בעם בלי קשר למין, דת או מעמד. על כן תמכו צעירי המעמד הבינוני בהפגנותיהם של העניים, הפועלים  והמובטלים, שלהן  התנגדו  בעלי הממון וההשפעה בממשלת המעבר, והאליטות העשירות  השולטות בעיתונות ובאמצעי התקשורת ובתרבות. […] הצעירים המהפכנים הוכיחו כי הם מגינים טוב יותר על האינטרסים של מיליוני המדוכאים והמדוכאות, ותופסים טוב יותר את הקשר בין השלטון הפטריארכלי האבסולוטי ובין השלטון המעמדי ומודעים טוב יותר לכך ששאלת שחרור הנשים (מחצית העם) אינה נפרדת מבעיית שחרור המולדת […]".

"[…] המהפכה הזאת הצליחה הפעם הזאת בזכות כוחן של המודעות והפתיחות כלפי הערכים ההומניסטיים האציליים, החירות, הכבוד, הצדק לכולם – לנשים ולגברים, לפועלים ולפלאחים, לעניים ולמובטלים. ערכים אציליים אלה נגלו בכיכר אל-תחריר שבה נעלמו ההבדלים המעמדיים, המגדריים והדתיים; שבה המוסלמי והנוצרי, הפועל והדוקטור, האשה והגבר, הילד והמבוגר, נעשו שווים זה לזה בפני חוק המהפכה החדש בחברה של כיכר אל-תחריר, במאבק המהפכני ובחיי היומיום שמחוץ לאוהלים ובתוכם, באכילה ובשתיה, ברעב ובצמא, בקור, בטיאטוא ובמעשה הניקיון ובטיפול בחולים. נפלו הערכים המעמדיים הפטריארכאליים ונפלה חלוקת העבודה על יסוד ההשתייכות המגדרית והמעמדית. הטיפול הרפואי ועבודת הניקיון חדלו להיות מתחומי ההתמחות של נשים או המשרתים העניים. כולם הפכו לשווים בעבודות ובקבלת האחריות, בחיים ובמוות מתחמושת חיה; כולם נעשו שווים בריקוד ובשמחת הניצחון ואחר כך בדחיפת המהפכה קדימה עד השגת המטרות כולן".

مليونية الشباب والشابات يوم المرأة العالمى

نوال السعداوى
الحوار المتمدن – العدد: 3292 – 2011 / 3 / 1
المحور: حقوق المراة ومساواتها الكاملة في كافة المجالات
راسلوا الكاتب-ة  مباشرة حول الموضوع

كان هدف الثورة المصرية تحقيق الحرية والكرامة والعدالة بين كل فئات الشعب، بصرف النظر عن الجنس أو الدين أو الطبقة، لهذا ساند شباب الطبقة الوسطى مظاهرات الفقراء والعمال والعاطلين عن العمل، وعارض هذه المظاهرات ذوو المال والنفوذ فى الحكومة الانتقالية، ونخبهم الثرية المسيطرة على الصحف والإعلام والثقافة، قالوا عنها «فتن فئوية أو طبقية» تشق وحدة الثورة الشبابية العظيمة التى نادت بالحرية الليبرالية، ولم تتعرض لمطالب فئوية طبقية تهدد الأمن والاستقرار، هاتان الكلمتان «الأمن والاستقرار» هما الغطاء الموروث منذ العبودية لضرب الثورات الشعبية، حاول نظام مبارك ضرب ثورة ٢٥ يناير لأكثر من أسبوعين، تحت اسم الحفاظ على الأمن والاستقرار، كان يمكن القضاء على الثورة والثوار (عملاء القوى الأجنبية كما أشاع الإعلام) لولا الصمود الشعبى الهائل وقوة التنظيم والوعى، أثبت الشباب الثورى أنهم أكثر حرصا على مصالح الملايين من المقهورين والمقهورات، أكثر إدراكا للترابط بين السلطة الأبوية المطلقة والسلطة الطبقية، أكثر وعيا بأن قضية تحرير النساء (نصف الشعب) لا تنفصل عن قضية تحرير الوطن داخليا وخارجيا.

إن علاقتى بالأجيال الجديدة من الشباب والشابات لم تبدأ فى ميدان التحرير أيام الثورة، بل هى مستمرة منذ سنين طويلة، أغلبهم من عمر أولادى وأحفادى، من مختلف فروع المعرفة، يترددون على بيتى فى مجموعات صغيرة أو كبيرة، للتحاور والجدل فى الأدب والإبداع والتمرد وشتى العلوم والفنون، أدهشنى اتساع أفقهم وحبهم للجدل رغم ما أشاعه النظام الحاكم أن الجدل من الشيطان، وتم إلصاق تهمة «مثير للجدل» لكل مفكر أو مبدع من الرجال أو النساء، أدهشنى إبداع الشباب الثائر، قدرتهم على كسر الحدود، والربط بين العلوم الإنسانية والطبيعية، الربط بين حقوق الإنسان وحقوق النساء وحقوق الفقراء، هذا هو الشباب الجديد الواعى، الذى أبدع وتمرد وصنع الثورة العظيمة،

نجحت هذه الثورة هذه المرة، بسبب قوة الوعى وتفتح العقل على القيم الإنسانية الرفيعة، الحرية، الكرامة، العدالة، للجميع نساء ورجال، عمال وفلاحين وفقراء وعاطلين، ظهرت هذه القيم النبيلة فى ميدان التحرير، تلاشت الفروق الطبقية والجنسية والدينية، تساوى المسلم مع المسيحى، تساوى العامل مع الدكتور، تساوت المرأة مع الرجل، تساوى الطفل مع الكبير، تساوى الجميع أمام قانون الثورة الجديد فى مجتمع ميدان التحرير، فى النضال الثورى وفى الحياة اليومية خارج الخيام وداخلها، فى الأكل والشرب والجوع والعطش والبرد والكنس والتنظيف والتمريض، سقطت القيم الطبقية الأبوية وتقسيم العمل على أساس الجنس والطبقة، لم يعد التمريض أو التنظيف من اختصاص النساء أو الخدم الفقراء، تساوى الجميع فى الأعمال والمسؤوليات، فى الحياة وفى الموت بالرصاص الحى، تساوى الجميع فى الرقص وفرحة الانتصار، ثم مواصلة الثورة حتى تحقيق الأهداف كلها.

وتساوى الجميع فى الإحساس بخيبة الأمل حين تشكلت اللجنة لتعديل الدستور، وليس تغييره من جذوره الأبوية الطبقية، حين تشكلت اللجنة من رجال القانون فقط، رغم أن الدستور عقد اجتماعى يشمل كل نواحى الحياة العامة والخاصة، لا فصل بين السياسة والاجتماع والدولة والأسرة نواة المجتمع، تشكلت اللجنة من الرجال فقط، وتم إقصاء النساء عنها، المدهش أن الشباب الثائر الواعى غضبوا أكثر مما غضبت النساء الأستاذات فى الجامعات، قرر الشباب تشكيل الاتحاد النسائى المصرى مع الشابات، بل أعلن الشباب قبل الشابات عن مسيرة مليونية للنساء فى اليوم العالمى للمرأة ٨ مارس، قالوا إن الحرية والعدالة والكرامة التى طالبت بها الثورة تشمل حقوق الشعب كله، النساء والرجال والأطفال، غضب الشباب والشابات حين تم الإعلان عن الإبقاء على المادة ٢ من الدستور وليس حذفها، قالوا: هذه المادة تفرق بين المسلمين والأقباط، يجب أن يكون الدستور مدنيا بالكامل، منعا للفتن الطائفية، يجب فصل الدين عن الدستور والدولة والقوانين كلها العامة والخاصة، لابد أن يكون قانون الأحوال الشخصية مدنيا موحدا لكل المسلمين والمسيحيين، يجب أن نكون كلنا سواء أمام القانون فى الدولة والأسرة، هذه هى العدالة، التى نادت بها الثورة، ويجب أن يكون من حق النساء والأقباط الترشح فى كل الانتخابات بما فيها الرئاسية.

اكتشفت أن هذا الرأى يؤمن به كثير من شباب الإخوان المسلمين من الأجيال الجديدة، التى تشبعت بقيم الثورة الشبابية ٢٥ يناير، التقيت بعضهم فى ميدان التحرير أيام الثورة، وأدهشنى إيمانهم بالحرية والكرامة والعدالة للجميع، نساء ورجال ومسلمين وأقباط.

تشكلت اللجنة الشعبية لتأسيس الاتحاد النسائى المصرى من الشباب والشابات سواء بسواء، قالوا: لا يمكن أن تكون هناك ديمقراطية دون عدالة وحرية وكرامة للجميع دون تفرقة على أساس الجنس أو الدين أو الطبقة، يجب تغيير الدستور كله، هذا الدستور الحالى يكرس السلطة الطبقية الأبوية المطلقة، دستور يتناقض مع كل مبادئ ثورة ٢٥ يناير، إنه دستور النظام السابق، لا بد أن يسقط هذا الدستور مع سقوط النظام، يجب تشكيل جمعية تأسيسية من النساء والرجال مسلمين وأقباط، تقوم بعمل دستور جديد للبلاد يتسق مع مبادئ الثورة الجديدة، يتم الاستفتاء عليه بعد عمل حوارات متعمقة حوله من الشعب كله.

وماذا عن مليونية النساء فى اليوم العالمى للمرأة ٨ مارس؟ بدأ الشباب الثائر هذه الفكرة بعد إقصاء المرأة عن لجنة الدستور، تحمست لها الشابات أكثر من بعض عضوات الجمعيات النسائية السائدة، وبعض منظمات المجتمع المدنى، أو المنظمات غير الحكومية أو الحكومية، وبعض منظمات حقوق الإنسان، التى تنسى أن المرأة إنسان لها حقوق الإنسان، وبعض التيارات السياسية أو الدينية الرجعية، التى تعتبر الحركات النسائية مدسوسة من الغرب، هدفها تقسيم صفوف المناضلين، هؤلاء هم الذين اتهموا المطالبين بحذف المادة ٢ من الدستور بأنهم عملاء للأجانب يشقون الوحدة الوطنية لإحداث فتنة طائفية، هؤلاء هم الذين اتهموا مظاهرات العمال والفقراء والعاطلين بأنها تُحْدِث فتنة فئوية أو طبقية، وتهدد الأمن والاستقرار، وهم أيضا الذين قالوا عن شباب ٢٥ يناير إنهم دسيسة أمريكية صهيونية تهدد الأمن والاستقرار، لكن ما إن نجحت الثورة وأسقطت النظام حتى تسابق الجميع إلى تملقها، أصبحت هى الثورة المقدسة، أعظم ثورة فى تاريخ مصر بل فى العالم أجمع!

Share on Facebook